Evalueren met het ERK: voorbeeldtaken en praktische tips

Het Europees Referentiekader voor Talen (ERK) bestaat al sinds 2001, maar in veel klassen blijft het nog altijd iets abstracts. De niveau's en vaardigheden zijn bekend, maar de onderliggende gedachte - taalvaardigheid zichtbaar maken in wat leerlingen kunnen doen - krijgt in de praktijk nog weinig vorm.

In mijn werk als trainer en ontwikkelaar heb ik de afgelopen jaren veel leraren begeleid bij het werken met het ERK: van het inschatten van niveaus tot het ontwerpen van een didactiek die communicatief en functioneel taalgebruik stimuleert. Uit die trajecten blijkt telkens hoe verfrissend het kan zijn om vanuit can do-statements te denken: wat kan een leerling al, wat is de volgende stap, en hoe ziet dat eruit in de klas?

Om die manier van kijken tastbaar te maken, ontwikkelde ik een pakket van 25 communicatieve taaltaken. In deze blog deel ik de inzichten die ik daaruit heb meegenomen en kun je een gratis set met zes voorbeeldtaken downloaden om zelf mee aan de slag te gaan.

bron: Taalunie - vertaling Companian Volume

Een positieve kijk op taalvaardigheid

Toen ik begin jaren 2000 voor het eerst met het ERK werkte, dacht ik nog in cijfers: een 8 voor schrijven, een 6 voor spreken. Het ERK bracht een ander perspectief: taalvaardigheid zichtbaar maken in wat een leerling kan doen in een echte situatie. Niet het aantal fouten stond centraal, maar de functionele taalvaardigheid.

Dat vroeg om een andere manier van kijken, maar het gaf ook lucht. In plaats van te focussen op wat er nog niet lukt, kun je zien wat er wél lukt en hoe een leerling stap voor stap verder kan groeien.

Wat is het ERK ook alweer?

Het ERK beschrijft taalniveaus van pré-A1 tot C2. Voor elk niveau en elke vaardigheid (luisteren, lezen, spreken, schrijven, interactie en mediatie) geeft het duidelijke can do-statements: wat iemand op dat niveau in een realistische context kan doen met taal.

Dankzij het Companion Volume (2020) zijn er nu ook beschrijvingen voor jonge leerlingen, digitale communicatie en meertaligheid. Daarmee is het ERK niet langer alleen een kader voor volwassenen, maar een praktisch instrument voor het primair en voortgezet onderwijs.

📘 Op de website van SLO vind je een helder overzicht van can do-statements per niveau en per vaardigheid.

📘 De Taalunie publiceerde de officiële Nederlandse vertaling van het Companion Volume.

Van theorie naar praktijk

Jarenlang werkte ik samen met het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT) aan de jongeren-evaluatie NVT. Dit was een diagnostische toets voor jongeren die Nederlands leren in o.a. Wallonië, Frankrijk, Duitsland en het Caribisch gebied.

Wat me altijd bijblijft, zijn de reacties van leerlingen: “Ik dacht dat ik niks kon in het Nederlands.”

Totdat ze zagen dat hun leesvaardigheid al op A2-niveau zat, of dat ze in spreekvaardigheid merkbaar vooruitgingen. Die erkenning gaf trots en motivatie om verder te leren. Dat is precies de kracht van evalueren met het ERK: niet oordelen, maar inzicht geven in groei.

Hoe gebruik je het ERK in po en vo?

Het ERK is niet alleen een toetskader, maar vooral een kompas voor taalontwikkeling.Je kunt het inzetten om te ontdekken:

• wat een leerling al zelfstandig kan;

• wat een logische volgende stap is;

• hoe je die leerling daar naartoe kunt begeleiden.

Met de can do-statements kun je:

• leerdoelen concreet maken

• formatieve feedback geven

• leerlingen eigenaarschap geven

• betekenisvolle taaltaken ontwerpen

Wat is een taaltaak eigenlijk?

Een taaltaak is een opdracht waarin leerlingen taal functioneel gebruiken, dus niet “vul de juiste vorm in”, maar “gebruik taal om iets te bereiken”.

Voorbeelden:

🎧 Luisteren: een gesproken uitnodiging beluisteren

📱 Lezen: een appje lezen en beslissen wat je gaat doen

💬 Spreken: jezelf voorstellen of iemand beschrijven

✍️ Schrijven: een kort verslag of review schrijven

🗣️ Interactie: een gesprek voeren in de klas of in de winkel

🔄 Mediatie: aan een ander kind uitleggen wat de juf vertelde

In deze taken oefenen leerlingen taal zoals die in het echte leven voorkomt. Ze worden zich bewuster van wat ze kunnen, en leren de taal doelgericht gebruiken.

Gratis download: zes voorbeeldtaken op ERK-niveau

Wil je meteen aan de slag? Download dan gratis de set met zes communicatieve taaltaken voor niveaus A1 tot B1. De taken zijn praktisch inzetbaar in het primair en voortgezet onderwijs en sluiten aan bij de can do-statements van het ERK.

👉 Download de voorbeeldtaken

Gebruik ze als inspiratie, als evaluatiemoment of als startpunt voor gesprekken over taaldoelen met je leerlingen.

Meer lezen over het ERK

📖 SLO – ERK in het onderwijs - Praktische uitleg en voorbeelden voor primair en voortgezet onderwijs.

📖 Taalunie – Europees Referentiekader voor Talen - De officiële Nederlandse vertalingen van het ERK en het Companion Volume.

📖 Council of Europe – CEFR Uses and Objectives - De internationale achtergrond en toepassingen van het ERK.

📖 ERK Nederlands - Bekijk voorbeeldprestaties en ontdek welk niveau bij jouw leerling past.