Vier eenvoudige werkvormen voor lezen in een meertalige klas

In veel klassen is lezen een vast onderdeel van de dag, maar voelt het nog vaak als een los moment: een leesles, een tekst met vragen voor begrijpend lezen of een kwartiertje stil lezen. In meertalige groepen, waar leerlingen verschillende ervaringen, talen en leesniveaus meebrengen, blijkt het soms lastig om iedereen actief te betrekken.

In de workshops die ik regelmatig verzorg voor verschillende groepen leraren, studenten en vrijwilligers laat ik zien hoe je kleine, eenvoudige activiteiten kunt inzetten die al snel zorgen voor meer nieuwsgierigheid, betrokkenheid en zelfvertrouwen.

Lezen in een meertalige klas wordt betekenisvoller wanneer leerlingen zichzelf herkennen in verhalen, teksten en activiteiten. Dat kan door taal, maar net zo goed door cultuur, leefwereld of een onderwerp dat ze zelf kiezen. Wanneer leerlingen merken dat hun achtergrond ertoe doet, voelen ze zich gezien en dan durven ze ook meer taal te gebruiken.

Hieronder vind je vier activiteiten die je meteen kunt inzetten. Ze passen in iedere klas, bij elk thema en kosten (bijna) geen extra voorbereiding.

1. Boekendans

Uitleg

De leerlingen gebruiken hun eigen leesboek. Op een signaal lopen ze met hun boek door de klas. Wanneer ze iemand tegenkomen, geven ze een high five. In tweetallen vertellen ze iets over bijvoorbeeld:

• de kaft of illustratie

• waar het verhaal over gaat

• wat hen aanspreekt en waarom.

Ze herhalen dit drie keer. Na drie rondes reflecteren ze: Wat kan ik nu beter te vertellen dan in de eerste ronde? Tot slot kiezen ze welk boek ze hierna willen lezen.

Waarom werkt dit?

• Leerlingen stappen laagdrempelig in.

• Herhaling verhoogt zelfvertrouwen.

• In tweetallen is het gesprek veilig en overzichtelijk.

• Leerlingen oefenen beschrijven, voorspellen en mening geven.

Cultuur & thuistalen

Laat leerlingen gerust een boek kiezen dat past bij hun eigen achtergrond, thuistaal of interesse. Vertellen gaat makkelijker als het onderwerp dichtbij staat. Dat vergroot motivatie én taalproductie. Leerlingen ontdekken bovendien welk boek of genre het best bij hun interesses past.

Aansluiting op doelen

🇳🇱 Kerndoel 8 – De leerling ontwikkelt een eigen leesvoorkeur.

🇳🇱 Kerndoel 9 – De leerling toont inzicht in verhalende teksten.

🇧🇪 Onderwijsdoel 1.3.14 – De leerling kan doelgericht deelnemen aan mondelinge interactievormen zoals dialoog en groepsgesprek.

2. Lees tot de fout

Deze werkvorm is gebaseerd op een activiteit die ik zelf tijdens een workshop leerde van Leen Verrote van ILT Leuven.

Uitleg

Print een tekst in twee versies: de originele A-versie en een B-versie waarin 8 tot 10 woorden zijn aangepast. Leerlingen lezen de tekst in tweetallen. Leerling A leest hardop, B leest mee. Zodra B merkt dat er een woord niet klopt, zegt hij of zij "stop". Beide lezers onderstrpen het woord. Daarna leest B hardop verder.

Waarom werkt dit in een meertalige klas?

• De focus ligt op themawoorden of woorden die taalkundig uitdagend zijn.

• Je kunt de tekst per tweetal aanpassen aan het leesniveau.

• De onderstreepte woorden kun je na afloop vergelijken, opzoeken of verwerken in een zin.

Thuistalen en herkenning

Leerlingen kunnen woorden kort vergelijken met hun thuistaal of eerst overleggen in de taal die voor hen veilig voelt. Dat ondersteunt juist het begrip.

Aansluiting op doelen

🇳🇱 Kerndoel 2A – De leerling toont begrip van zakelijke en literaire teksten.

🇳🇱 Kerndoel 9A – De leerling beschrijft en verduidelijkt.

🇧🇪 Onderwijsdoel 1.1.6 – De leerling kan informatie combineren om tot een logische conclusie te komen.

🇧🇪 Onderwijsdoel 1.4.9 – De leerling kan inzichten in het taalsysteem toepassen en erover reflecteren.

3. Informatie-estafette

Uitleg

De leerlingen bedenken per groepje enkele leervragen bij een onderwerp. Op verschillende plaatsen in het lokaal liggen schriftelijke bronnen klaar (kijk- en leesposters, korte teksten of informatieve boekjes, waar mogelijk in meerdere talen). Om de beurt loopt één leerling naar een bron, leest een onderdeel en fluistert de informatie door aan een klasgenoot, die het opschrijft. De rollen wisselen steeds. Na een aantal minuten bekijken de leerlingen wat ze hebben geleerd en welke leervragen al beantwoord zijn.

Waarom werkt dit in een meertalige klas?

• Iedere leerling kan een tekst kiezen die past bij het eigen niveau (woord, zin of alinea).

• Sterke én beginnende lezers dragen op een gelijkwaardige manier bij.

• Leerlingen bouwen samen betekenis op.

Inzet van thuistalen

Leerlingen mogen vooraf beschrijven wat ze al weten en kort overleggen in hun thuistaal. Dat helpt om voorkennis te activeren en versterkt het delen van informatie in het Nederlands.

Aansluiting op doelen

🇳🇱 Kerndoel 2 – De leerling begrijpt teksten en bouwt betekenis op.

🇳🇱 Kerndoel 4 – De leerling voert gesprekken afgestemd op doel en context.

🇧🇪 Onderwijsdoel 1.3.14 – De leerling kan doelgericht deelnemen aan mondelinge interactievormen zoals dialoog en groepsgesprek.

🇧🇪 Onderwijsdoel 9.3.2 – De leerling kan in duo en in groep werken.

💡 Ben je geabonneerd op de nieuwsbrief? Dan ontvang je in december een gratis set kijk- en leesposters.

4. Taaltaak: Een boek cadeau

Uitleg

Leerlingen stellen elkaar in tweetallen binnen 2 minuten zoveel mogelijk vragen om de ander beter te leren kennen. Daarna kiezen ze een boek dat past bij die persoon en vertellen:

• welk boek ze kiezen

• waarom dit boek bij die persoon past.

  
  

Waarom werkt dit?

• Leerlingen denken na over de betekenis en functie van een boek

• Ze oefenen argumenteren op een veilige manier.

• Ze reflecteren op verhaal, lezer en perspectief.

  
  

Aansluiting op doelen

🇳🇱 Kerndoel 8B – De leerling verkent de waarde en functie van literatuur.

🇳🇱 Kerndoel 9B – De leerling toont inzicht in verhalen, thema’s en perspectieven.

🇧🇪 Onderwijsdoel 1.3.14 – De leerling kan deelnemen aan dialogen en inspelen op een ander.

🇧🇪 Onderwijsdoel persoonsvorming – De leerling kan inzichten over zichzelf en anderen verwoorden door literatuur.

De kracht achter deze vier activiteiten

Deze activiteiten vergroten de leesmotivatie doordat leerlingen kleine, haalbare stappen zetten en succeservaringen opdoen. In elke activiteit is ruimte voor autonomie, samenwerking en keuze, wat past bij de basisbehoeften uit de zelfdeterminatietheorie.

Tegelijkertijd laten de werkvormen zien dat meertaligheid geen drempel is, maar een bron: thuistalen dragen bij aan betekenisverlening, leesbegrip en betrokkenheid, zoals onder andere beschreven door Bosch & Welie (2024) en de Onderwijsraad (2025).

Door taal te verbinden aan verhalen, thema’s en gesprekken krijgt lezen een natuurlijke plaats binnen de dagelijkse lespraktijk. Dat sluit aan bij de Nederlandse conceptkerndoelen én bij de Vlaamse onderwijsdoelen rond lezen, communiceren en samenwerken. Wanneer leerlingen zichzelf herkennen (in taal, beeld, cultuur of onderwerp) voelen ze zich meer uitgenodigd om te lezen, te delen en actief deel te nemen.

Heb je een van de activiteiten uit deze blog uitgeprobeerd? Laat het gerust weten... we zijn benieuwd naar jullie ervaringen.

Wil je met je team of opleiding verder werken aan rijke en motiverende werkvormen? Of aan het integreren van meertaligheid in jullie taalbeleid? De Taalkoffer verzorgt praktische workshops voor scholen, bibliotheken en lerarenopleidingen. Plan gerust een kennismakingsgesprek om te onderzoeken wat bij jullie past.

maak een afspraak

Over de auteur

Bianca Versteeg is NT2/NVT-expert en oprichter van de Taalkoffer. Ze begeleidt scholen, bibliotheken en opleidingen in Nederland, de buurregio's en het Caribisch gebied bij taaldidactiek, meertaligheid en leesbevordering.

Met ruim 30 jaar ervaring als leraar, trainer en beleidsadviseur helpt zij teams om visie, beleid en dagelijkse praktijk duurzaam met elkaar te verbinden, zodat alle leerlingen hun talen optimaal kunnen inzetten in hun ontwikkeling.

Meer weten over lezen in een meertalige klas?

• SLO (2024–2025). Definitieve conceptkerndoelen Nederlands.

• Onderwijs Vlaanderen (2025). Onderwijsdoelen Vlaanderen, Eindtermen en onderwijsdoelen.

• Stichting Lezen (z.j.). Meertalige leerlingen ondersteunen in het leesonderwijs.

• ECML (2023). Plurilingual and intercultural education – guidance and resources.